ในดินแดนล้านนาอันเปี่ยมด้วยศิลปวัฒนธรรมและศรัทธา “ครูบา” เป็นคำที่มีความหมายลึกซึ้งยิ่งนัก มิใช่เพียงคำเรียกขานพระภิกษุผู้มีพรรษามากเท่านั้น หากแต่หมายถึงพระผู้เป็นที่เคารพรัก ศรัทธา และเป็นที่พึ่งทางจิตใจของชาวบ้านอย่างแท้จริง
คำว่า “ครูบา” ในภาษาล้านนา แปลตรงตัวได้ว่า “ครูผู้ใหญ่” หรือ “ครูผู้ทรงคุณธรรม” ใช้เรียกพระสงฆ์ที่มีคุณความดีสูง เป็นผู้มีศีล มีธรรม เคร่งครัดในพระวินัย และเปี่ยมด้วยเมตตา ครูบาในล้านนาเป็นเหมือน ศูนย์กลางของชุมชน ไม่เพียงสอนธรรมะเท่านั้น แต่ยังเป็นผู้นำในการสร้างวัด ช่วยเหลือชาวบ้านทั้งทางโลกและทางธรรม
หนึ่งในครูบาที่ชาวไทยและชาวล้านนารู้จักกันดีคือ ครูบาศรีวิชัย นักบุญแห่งล้านนา ผู้สร้างทางขึ้นดอยสุเทพด้วยแรงศรัทธาอันยิ่งใหญ่ ท่านเป็นแบบอย่างของ “ครูบา” ผู้มุ่งมั่นเสียสละ ทำเพื่อผู้อื่นโดยไม่หวังสิ่งตอบแทน
อย่างไรก็ตาม “ครูบา” ไม่จำกัดอยู่แค่เพียงในอดีต ในยุคปัจจุบันยังมี ครูบาอีกหลายรูป ที่ยังคงสืบสานแนวทางของพระพุทธเจ้าและครูบารุ่นก่อน ๆ หนึ่งในนั้นคือ ครูบาชัยยาปัถพี วัดดอยดวงแก้ว จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นวัดสายปฏิบัติธรรมที่สงบ ร่มเย็น และเหมาะสำหรับผู้แสวงหาความสงบของจิตใจ
คำสอนของ ครูบา มักเน้นการเจริญสติ สมาธิ และปัญญา เพื่อให้พุทธศาสนิกชนได้เข้าใจธรรมะอย่างลึกซึ้ง ท่านสอนให้รู้จักการปล่อยวาง ฝึกจิตให้นิ่ง อยู่กับปัจจุบัน ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของพระพุทธศาสนา
ชาวบ้านล้านนาเชื่อว่า หากได้ใกล้ชิด “ครูบา” ก็เปรียบเหมือนได้อยู่ใกล้พระโพธิสัตว์ เพราะเพียงได้ฟังธรรมหรือกราบไหว้ ก็ช่วยให้ใจสงบและเกิดปัญญา ท่านไม่เพียงเป็นครูในทางธรรม แต่ยังเป็น “พ่อแม่ทางจิตวิญญาณ” ของลูกศิษย์อีกด้วย
ในโลกยุคใหม่ที่เต็มไปด้วยความเร่งรีบและความเครียด การได้ศึกษาหลักธรรมจาก ครูบา คือหนทางสู่การเยียวยาจิตใจ ช่วยให้เรารู้จักชะลอชีวิต กลับมามองตนเอง และเดินไปบนเส้นทางแห่งความสงบอย่างมั่นคง