ในวิถีชีวิตของพุทธศาสนิกชน “การทำบุญ” คือรากฐานสำคัญในการหล่อหลอมจิตใจให้ตั้งอยู่บนความดีงาม พระครูบาชัยยาปัถพี หรือที่ญาติโยมเรียกกันอย่างเคารพว่า “ครูบา” ท่านมักสอนญาติโยมด้วยถ้อยคำเรียบง่ายแต่ลึกซึ้งว่า
“บุญไม่ใช่เรื่องไกลตัว ไม่ใช่ต้องรอทำตอนมีเงินหรือมีวัดอยู่ใกล้ บุญอยู่ตรงที่ใจเราคิดดี พูดดี ทำดี นั่นแหละคือบุญ”
คำสอนนี้สะท้อนให้เห็นว่าการทำบุญไม่จำกัดอยู่เพียงแค่การถวายปัจจัย หรือทำพิธีกรรมใด ๆ เท่านั้น หากแต่เริ่มต้นได้จากสิ่งเล็กน้อยรอบตัว เช่น การให้รอยยิ้ม การให้อภัย การช่วยเหลือคนที่ตกทุกข์ได้ยาก หรือแม้แต่การไม่เบียดเบียนสัตว์ก็ถือเป็นบุญอย่างหนึ่ง
เจตนาบริสุทธิ์คือหัวใจของการทำบุญ
“พระครูบาชัยยาปัถพี“มักเน้นเรื่อง “เจตนา” ในการทำบุญ ท่านกล่าวว่า
“บุญแท้ต้องมีเจตนาบริสุทธิ์ ไม่หวังผลตอบแทน ไม่ยึดดีว่ากูให้ ไม่ดูหมิ่นคนที่ไม่ได้ให้”
ในโลกที่ผู้คนเร่งรีบ ท่ามกลางการแข่งขันและความวุ่นวาย การทำบุญจึงเปรียบเสมือนการหยุดพักใจ ให้เราได้กลับมาทบทวนว่า เราได้ให้สิ่งใดแก่โลกบ้าง มากกว่าที่จะเรียกร้องว่าโลกต้องให้อะไรกับเรา การทำบุญจึงไม่ใช่เพียงการสะสมบุญเพื่อชาติหน้า แต่เป็นการสร้างสภาพจิตใจที่งดงามในชาติปัจจุบัน
การให้โดยไม่หวังผล คือบุญสูงสุด
ท่านครูบามักย้ำว่า การให้ทานที่ประเสริฐที่สุด คือการให้โดยไม่หวังสิ่งใดตอบแทน เพราะหากเราทำบุญเพียงเพื่อหวังผล เช่น อยากรวย อยากได้โชค อยากหมดหนี้ นั่นย่อมเป็นเพียง “บุญเพื่อแลกเปลี่ยน” มิใช่ “บุญด้วยใจบริสุทธิ์”
“ให้เพราะอยากให้ ไม่ใช่ให้เพราะอยากได้ นั่นแหละบุญสูงสุด” – พระครูบาชัยยาปัถพี
หากเราเข้าใจตรงนี้ จะพบว่าการทำบุญนั้นสามารถทำได้ทุกวัน ทุกเวลา โดยไม่จำเป็นต้องรอให้ถึงวันพระ หรือมีงานบุญใหญ่โต เพราะ “ใจ” ของเราต่างหากคือสถานที่ที่บุญเกิดขึ้นก่อนวัดและโบสถ์
บุญนั้นอยู่ที่ใจ ไม่ใช่ที่จำนวน
ครูบามักสอนลูกศิษย์ว่า บางคนใส่บาตรเพียงข้าวเหนียวคำเดียว แต่ทำด้วยใจที่เลื่อมใสและศรัทธา นั่นกลับเป็นบุญมากกว่าคนที่ใส่ของมาก แต่ใจเหม่อลอยหรือทำเพราะจำใจ
“ใส่บาตรคำเดียวด้วยใจใส ยังดีกว่าใส่หม้อใหญ่ด้วยใจขุ่น”
การทำบุญจึงไม่วัดกันที่จำนวนสิ่งของ หรือมูลค่าเงินทอง แต่ให้ดูที่ความตั้งใจ ความเมตตา และจิตใจที่บริสุทธิ์ นั่นจึงจะเป็นบุญที่แท้จริง แม้ไม่มีเงินทองมากมาย ก็สามารถทำบุญได้ด้วย “ใจ” ที่เมตตา ด้วย “การกระทำ” ที่ไม่เบียดเบียน ด้วย “วาจา” ที่ไพเราะ และ “ความคิด” ที่ปรารถนาดีต่อผู้อื่น เมื่อเราเข้าใจเช่นนี้ การทำบุญก็ไม่ใช่เรื่องยาก หรือไกลตัวอีกต่อไป แต่กลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวัน ที่เราสามารถเริ่มได้ทันที ตั้งแต่ตอนนี้
“คนทำบุญใจจะเย็น คนเห็นแก่ตัวใจจะร้อน” – พระครูบาชัยยาปัถพี