โพธิจิต (Bodhicitta) เป็นแนวคิดสำคัญในพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน หมายถึง จิตใจที่มุ่งหวังจะตรัสรู้เพื่อช่วยเหลือสรรพสัตว์ให้หลุดพ้นจากทุกข์ ไม่ใช่เพื่อความพ้นทุกข์ของตนเองเท่านั้น แต่เพื่อประโยชน์สุขของผู้อื่นอย่างแท้จริง
คำว่า “โพธิจิต” ประกอบด้วยสองคำคือ:
- โพธิ = ความรู้แจ้ง / การตรัสรู้
- จิต = ใจ / เจตนา
ดังนั้น “โพธิจิต” จึงแปลว่า จิตที่ตั้งมั่นในการบรรลุพระโพธิญาณเพื่อช่วยเหลือผู้อื่น นี่คือจิตของพระโพธิสัตว์ ผู้ตั้งปณิธานว่าจะไม่เข้าสู่นิพพานจนกว่าสรรพสัตว์ทั้งหลายจะหลุดพ้นจากวัฏสงสาร
โพธิจิตแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก
ปฏิบัติการโพธิจิต (Engaged Bodhicitta)
การนำจิตนั้นไปสู่การกระทำจริง เช่น การปฏิบัติธรรม การช่วยเหลือผู้อื่น
เจตนาโพธิจิต (Aspiration Bodhicitta)
ความตั้งใจแน่วแน่ว่าจะบรรลุธรรมเพื่อประโยชน์ของสรรพสัตว์
การฝึกโพธิจิตในชีวิตประจำวัน การปลุกโพธิจิตในตนเองไม่จำเป็นต้องบวชเสมอไป แต่สามารถเริ่มต้นได้ในชีวิตประจำวันผ่านการ
- ฝึกเจริญเมตตา กรุณา
- พิจารณาทุกข์ของสรรพสัตว์
- ตั้งจิตปณิธานทุกวันว่า “ขอให้ข้าพเจ้าบรรลุธรรมเพื่อผู้อื่น”
- ศึกษาคำสอนของพระโพธิสัตว์
- ปฏิบัติบารมี เช่น ทาน ศีล ขันติ
🔹 ตัวอย่างคำปฏิญาณโพธิจิต
“ตราบใดที่ยังมีสรรพสัตว์ตกอยู่ในความทุกข์
ข้าพเจ้าจะไม่ละความพยายาม
ในการฝึกฝนตนเองเพื่อช่วยเหลือพวกเขาให้ถึงฝั่งแห่งความหลุดพ้น”
โพธิจิต คือจิตใจที่เปี่ยมด้วยเมตตาและปัญญา เป็นหัวใจของทางโพธิสัตว์ และเป็นพลังสำคัญในการพาตนและผู้อื่นหลุดพ้นจากวัฏฏะสงสาร ไม่ว่าเราจะเป็นใคร อยู่ที่ไหน เราทุกคนสามารถฝึกโพธิจิตในแบบของเราได้ เริ่มต้นจากความตั้งใจเล็ก ๆ ในใจ แล้วนำไปสู่การกระทำที่เปลี่ยนแปลงโลกได้ทีละนิด