สถานธรรมดอยดวงแก้วสัพพัญญู ดินแดนสมัยก่อนพุทธกาล
ในอดีตของสถานที่แห่งนี้มีเรื่องราวแห่งตำนานที่ผ่านล่วงมานานหลายกัปป์ แล้วจึงมีการสร้างเป็นเมือง เป็นราชธานีเมื่อหลายพันปีก่อนที่ผ่านมาและล่มสลายไปตามกฎธรรมชาติ เกิดขึ้นตั้งอยู่ดับไป
ตามตำนาน สถานธรรมดอยดวงแก้วสัพพัญญู แห่งนี้ หรือดินแดนเวียงกาหลง อ.เวียงป่าเป้า จ.เชียงราย ในปัจจุบันนั้น มีตำนานที่เกี่ยวพันกับภูลังกา ที่มีพื้นที่อยู่อ.บึงโขงหลง อ.เซกา จ.หนองคาย(จ.บึงกาฬ ในปัจจุบัน)และอำเภอบ้านแพง จ.นครพนม
ในตำนานนั้นมีการกล่าวถึง ภูลังกาไว้ว่า….
ความลึกลับของภูลังกา หรือ (รังกา) อันเป็นดินแดนลี้ลับอาถรรพณ์ มีภูเขาห้าลูกเชื่อมโยงกันด้วยป่าไม้หนาแน่นสูงเฉียดฟ้าและหุบเหว มีตำนานเล่าสืบทอดกันมาว่า
ภูลังกาในสมัยดึกดำบรรพ์ ยุคสร้างโลกเป็นที่สถิตอยู่ของ “รังกาเผือก” มีไข่ ๕ ฟอง วันหนึ่งขณะที่ กาเผือกสองผัวเมียออกไปหาอาหารได้เกิดลมพายุพัดเอารังกาพลิกไหว ไข่ทั้ง ๕ ฟอง ปลิวไปตามลมแรง กระจัดกระจายไปตกลงยังที่ต่างๆ
ไข่ฟองที่ ๑ ไปตกยังถิ่นของแม่ไก่ แม่ไก่นำไปเลี้ยงไว้ ต่อมาได้บำเพ็ญบารมีจนได้บรรลุธรรมเป็นพระพุทธเจ้านามว่าพระกกุสันโธพุทธเจ้า
ไข่ฟองที่ ๒ ไปตกในเมืองพญานาค ท้าวพญานาคนำไปเลี้ยงไว้ ต่อมาได้บำเพ็ญบารมีจนได้บรรลุธรรมเป็นพระพุทธเจ้านามว่าพระโกนาคมพุทธเจ้า
ไข่ฟองที่ ๓ ไปตกในแดนของเต่า พญาเต่านำไปเลี้ยงไว้ต่อมาได้บำเพ็ญบารมีจนได้บรรลุธรรมเป็นพระพุทธเจ้านามว่า พระกัสสโปพุทธเจ้า
ไข่ฟองที่ ๔ ไปตกในแดนแม่โค แม่โคได้เลี้ยงไว้ ต่อมาได้บำเพ็ญบารมีจนได้บรรลุธรรมเป็นพระพุทธเจ้านามว่าพระสมณโคตมะพุทธเจ้า และ
ไข่ฟองที่ ๕ ไปตกที่แดนของพญาราชสีห์ พญาราชสีห์เอาไปเลี้ยงไว้ในอนาคตจะได้มาบรรลุธรรมเป็นพระพุทธเจ้านามว่า พระศรีอริยเมตไตรย รวมเป็นพระเจ้า ๕ พระองค์
เรื่องภูลังกาที่เกี่ยวข้องกับพระเจ้า ๕ พระองค์นี้ เป็นเรื่องพื้นถิ่น ความศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา บันดาลใจให้ชาวบ้านเทิดทูนพระพุทธเจ้า ต้องการให้เห็นว่าพื้นถิ่นของตนนั้น มีความผูกพันเกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าทั้ง ๕ พระองค์อยู่ตลอดไป จึงถือเป็นว่าภูลังกาเป็นที่เกิดของพระพุทธเจ้าทั้ง ๕ พระองค์ สถานธรรมดอยดวงแก้วสัพพัญญู
และเหตุที่สถานที่หนึ่งเรียกว่า เซกา มีตำนานเรื่องเล่าว่า กาทั่วไปจะไม่สามารถบินข้ามภูลังกาได้ จะต้องบินเซหลบภูเขาลูกนี้ จึงเป็นที่มาของอำเภอเซกา นั้นซึ่งเป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดบึงกาฬ(จ.หนองคาย เดิม)
เรื่องภูลังกาที่เกี่ยวข้องกับพระเจ้า ๕ พระองค์นี้ เป็นเรื่องพื้นถิ่น ความศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา บันดาลใจให้ชาวบ้านเทิดทูนพระพุทธเจ้า ต้องการให้เห็นว่าพื้นถิ่นของตนนั้น มีความผูกพันเกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าทั้ง ๕ พระองค์อยู่ตลอดไป จึงถือเป็นว่าภูลังกาเป็นที่เกิดของพระพุทธเจ้าทั้ง ๕ พระองค์
และเหตุที่สถานที่หนึ่งเรียกว่า เซกา มีตำนานเรื่องเล่าว่า กาทั่วไปจะไม่สามารถบินข้ามภูลังกาได้ จะต้องบินเซหลบภูเขาลูกนี้ จึงเป็นที่มาของอำเภอเซกา นั้นซึ่งเป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดบึงกาฬ(จ.หนองคาย เดิม) ความหมายของคำว่า ครูบา
ในตำนานนั้นได้กล่าวถึงแม่พญากาเผือก ตัวนั้นได้พลัดหลงกับลูกทั้ง ๕ ของตนเพราะถูกลมพายุพัดไปไกล จนหลงทางกลับรังไม่ถูก บินถลามาไกลข้ามเขามาอีกหลายลูกเพื่อตามหาลูกของตน จนมาถึงสถานที่แห่งหนึ่ง แม่กาเผือกหลงรัง กลับไปหาลูกทั้งห้าไม่เจอ จนได้มาสิ้นใจในสถานที่แห่งนี้ จึงเป็นตำนานของชื่อเวียงกาหลง ซึ่งอยู่ในสถานที่เป็นตำบลหนึ่งในอำเภอเวียงป่าเป้า จ.เชียงราย ในปัจจุบัน
ประวัติครูบา